Юка Сiвуха

Рыгор Барадулін Трэба дома бываць часцей Трэба дома бываць часцей, Трэба дома бываць не госцем, Каб душою не ачарсцвець, Каб не страцiць святое штосьцi. Не забыць, як падвялы аер На памытай падлозе пахне, Як у студню цыбаты асвер Запускае руку да пахi. Не забыць сцежкi той, што цябе На дарогу выводзiла з дому, Што ў хаце там быў рубель У цане i па курсу старому. Не забыць, як марозам злым Клямка пальцы пячэ балюча I адкуль на стале тваiм Бохан свежага хлеба пахучы. Помнiць свой на iржышчы цень, Не забыць, як завуць суседа, Не забыць, як пяе пад дзень За вясёлым сталом бяседа. Помнiць кожнай маснiцы спеў, Кожны кут у прыцiхлай хаце. Лёсу дзякаваць, што паспеў Ты пачуць блаславенне мацi. Трэба дома бываць часцей, Трэба дома бываць не госцем, Каб душою ты стаў чысцей I не страцiў святое штосьцi. Нiл Гiлевiч (Народны беларускi паэт) Во хітруга! Не б'е ў барабан. Не пяе, Не крычыць. А стаіць і маўчыць. Як нямы! Вось у нас і напруга. Каб ён проста маўчаў - Дык жа не! Ён пра нешта маўчыць! А пра што? А пра што ён маўчыць? Прызнавайся, хітруга! II. О народ беларускі! Ты так красамоўна маўчыш, Што маўчанне тваё Ім страшней За бунтоўныя крыкі. Не, не доўга ўжо несці табе Свой пакутніцкі крыж. Ты - не раб. Ты - вялікі. Ва ўсім. І ў маўчанні вялікі. Уладзімір Арлоў Незалежнасьць - гэта... Незалежнасьць - гэта калі ты зьявісься на сьвет у радзільні, дзе няма сама стэрыльных на зямлі прусакоў, затое ёсьць аднаразовыя шпрыцы й пялюшкі. Незалежнасьць - гэта калі твой бацька пойдзе ў ЗАГС, каб атрымаць дакумент, што ты сапраўды нарадзіўся і што цябе назвалі ў гонар дзеда Рыгорам, і кабета, якая сядзіць там, спакойна выпіша яму гэты дакумент, а ня выцягне са стала «Справочник личных имён народов СССР» і ня будзе, размахваючы ім, гістэрычна тлумачыць твайму бацьку, што ён можа без праблем назваць сына Файзулой ці нават Мамаем, а вось Рыгорам - ня можа, бо такога імя проста не існуе ў прыродзе (а существует нормальное человеческое имя Григорий). Незалежнасьць - гэта калі ты пойдзеш у школу і цябе будуць вучыць на тваёй мове (а дзяўчынку Гражынку, якая падабалася табе ў дзіцячым садзе, - на яе мове, а твайго суседа хлопчыка Мішу, тату якога завуць Ісакам, - на ягонай, а другога твайго суседа хлопчыка Алёшу, бацькі якога прыехалі сюды, бо ў іхнім горадзе на Волзе, каб купіць малому малака, трэба займаць чаргу а пятай гадзіне раніцы, - на ягонай). Цябе будуць вучыць на тваёй мове, і дзеля гэтага тваім тату й маме ня трэба будзе ўсё лета зьбіраць па кватэрах заявы бацькоў, якія не тое каб не хацелі вучыць сваіх дзетак так, як твае тата й мама, а проста ніколі пра гэта ня думалі, бо вырасьлі пры інтэрнацыяналізьме. І гэтыя заявы не трэба будзе губляць тры разы дырэктару й два - сакратарцы, і першы верасьнёвы дзень ты не пачуеш на ўрачыстай лінейцы, што «год от года хорошеет материально-техническая база нашей школы», а прыйшоўшы ў сваю клясу не даведаесься, што дзякуючы няўхільнаму клопату партыі й ураду, у вас на ўсю клясу толькі адзін лемантар і дзьве «матэматыкі» на роднай мове. Незалежнасьць - гэта калі твая дружына ня будзе змагацца за права насіць імя Паўліка Марозава ці Аляксандра Мясьнікова, бо ўсе вы цудоўна ведаеце, як любіў свайго татку Паўлік і як любіў беларусаў Мясьнікоў. Незалежнасьць - гэта калі ты будзеш студэнтам і на лекцыі па вышэйшай матэматыцы твой смуглявы раўналетак з Мадагаскару, які вучыцца за грошы сваёй, а не тваёй краіны, нахінецца да цябе і запытае, што значыць слова «імавернасьць», і ты па-французку растлумачыш яму. Незалежнасьць - гэта калі ты будзеш служыць у войску не далей за памежны горад ці вёску твае зямлі, затое табе ніколі не загадаюць фарбаваць траву і прыбіраць тэрыторыю «вот от сюда и до обеда». У нядзелю ты зможаш прыехаць да бацько